قطعا مطالعه تاریخ هنرهای تجسمی برای هنرمندان و دیزاینرها جزو واجبات است، هرچند ممکن است هنرجویان امروز به میزان اهمیت آن آگاه نباشند. به بهانه روز جهانی هنرمندان لیستی از منابع مهم و مفید در این خصوص را برای معرفی به شما آماده کرده‌ایم تا مطالعه‌ی بیشتر ِ تاریخ هنر و هنرمندان را در برنامه خود بگنجانید.
دایره المعارف هنر” اثری است از دسته‌ی کتاب های مرجع به کوشش “رویین پاکباز” مجموعه‌ی ارزشمندی از مقاله‌های مرتبط با تاریخ، اصطلاحات، هنرمندان و هنر است. نقاشی، پیکره‌سازی، طراحی، گرافیک، عکاسی، رسانه‌های نو، تصویر‌گری، چاپ و… از موضوعاتی در حوزه هنر هستند که در این کتاب به اطلاعات سودمندی درباره‌ی آن‌ها می‌توان دست پیدا کرد. جلد اول و دوم این دایره‌المعارف بدنه‌ی آن را تشکیل می‌دهد. جلد اول شامل مدخل‌های از الف تا س و جلد دوم شامل مدخل‌های ش تا ی است. در مجموع ۵۶۳۷ مدخل به‌همراه ۱۱۴۳ تصویر سیاه و سفید و ۳۷۴ تصویر رنگی در این دو جلد آمده است. حدود ۷۰۰ مدخل به هنرمندان ایرانی تا قبل از سال ۱۳۷۷ اختصاص داده شده است. سه پیوست تاریخ‌شناسی، مضمون‌شناسی و نمایه در جلد سوم جای داده شده‌اند.
جدا از روش جستجوگریِ الفبایی در مداخلِ این مجموعه و یافتن پاسخ سوالاتی که در ذهن دارید، زیما پیشنهاد می‌کند برای مطالعه‌ی این اثر ابتدا به جلد سوم مراجعه کنید. سپس برای کسب اطلاعاتِ بیشتر و درک عمیق‌ترِ مطالب، به مداخل مختلفِ دو جلد دیگر مراجعه کنید.
این کتاب تاریخ هنر جهان و تحولات آن را به شیوه‌ای روشمند و دقیق بررسی می‌کند. در این کتاب، آثار هنری مهمِ تاریخ هنر در بستر تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بررسی شده‌اند و وابستگی تنگاتنگ فرم و معنای آثار هنری با روزگارشان توضیح داده شده است.
کتاب ارزشمند و موثرِ هلن گاردنر، یک متن استاندارد آموزشی در بسیاری از کشورهای دنیاست. توصیه زیما این است که حتما ویراست جدید این کتاب را تهیه کنید.
این کتاب یکی از مهم‌ترین آثار موجود در حوزه‌ی تاریخ هنر است که سیر تاریخی تکامل هنر را با زبانی شیوا و قابل‌فهم روایت می‌کند. کتاب گمبریج در دانشگاه‌های معتبر دنیا تدریس می‌شود و به بیش از بیست‌وپنج زبان دنیا ترجمه شده است. این اثر ماندگاری و پرطرفداریِ خود را مدیون روانیِ شیوه‌ی نگارش و تحلیلهای روشنِ رخدادهای هنر جهان است. اگر به تازگی تصمیم بر مطالعه‌ی تاریخ هنر و هنرمندان گرفته‌اید، توصیه‌ی زیما این است که با این کتاب شروع کنید.
کتاب در جستجوی زبان نو، در پی جوابی به این پرسش است که چرا دانش هنرهای تجسمی در جامعه ما از وسعت و عمق لازم برخوردار نیست. کوشش نویسنده‌ی این اثر بر آن بوده تا تحول هنر نقاشی در دوره ای معین و با توجه به مسائل هنری، اجتماعی و تاریخی را بازنموده، ارتباط این جنبه‌ها و نقش موثر عوامل عینی و ذهنی در پیدایشِ سبک های جدید نقاشی را توضیح دهد. اگر کنجکاویتان متوجهِ هنر قرن ۱۸ به بعد است، به پیشنهادِ زیما، این اثر را برای مطالعه در اولویت قرار دهید.
نوربرت لینتُن مؤلف کتاب حاضر ضمن آن‌که بر دهه‌ی نخست قرن بیستم به‌عنوان سال‌های آغازین شکل‌گیری هنر مدرن تکیه می‌کند، بر کارِ چند هنرمند برجسته‌ی دهه‌های پایانی قرن نوزدهم به‌عنوان پیام‌آوران و زمینه‌سازان هنر مدرن نظر می‌افکند. بحث اصلی کتاب با توصیف و تحلیل جنبش‌های بزرگ قرن بیستم همچون فُوویسم، کوبیسم، فوتوریسم، اکسپرسیونیسم آغاز می‌گردد و با بررسی ژرف‌کاوانه، دیگر مکاتب مختلف هنر قرن بیستم ازجمله سوپره‌ماتیسم، کنستروکتیویسم، دادا و سوررئالیسم، رئالیسم سوسیالیستی، اکسپرسیونیسم انتزاعی، پاپ‌آپ، مینیمال آرت، هنر مفهومی و جز این‌ها دنبال می‌شود. تشریح و تحلیل شرایط تاریخی و اجتماعی شکل‌گیری و تحول هنر مدرن از برجسته‌ترین ویژگی‌های کتاب حاضر است.
هنر معاصر اصطلاحی است که از سال های دهه ۱۹۸۰ میلادی فراگیر شده و جای اصطلاح های هنر پیشتاز، هنر زنده و هنر بالفعل را گرفته است. این کتاب تلاشی است برای ارائه‌ی تصویری از مفهوم هنر معاصر و آثاری که معاصر شناخته می شوند. نویسنده در فصل نخست به تولد هنر معاصر و جایگاه موزه ها در تثبیت آثار هنرمندان اشاره کرده و سپس عامل زمان و مکان در هنر را همراه با تشریح گوشه هایی از تاریخ هنر معاصر و مناطقی که توجه دنیای هنر به آن جاها معطوف بوده، بررسی می‌کند. در فصل دوم نیز، ارتباط معنویت و مادیات را با هنر تحلیل کرده است. برخی از عنوان های مطالب کتاب عبارت اند از: دنیای هنر؛ تولد هنر معاصر؛ زمان مندی؛ جایگاه شناسی؛ تحقق طرح مدرن؛ و هنر و دنیا.
این کتاب دوجلدی، مجموعه‌ای منتخب از مقالات فصلنامه‌ی «حرفه: هنرمند» است که مشخصاً به «تاریخ هنر معاصر ایران» پرداخته‌‌اند و سعی دارند بسترها، مسیرها، رویکردها، پرسش‌های محوری و گره‌گاه‌های اصلی این حیطه را معرفی و بررسی کنند. از این‌رو، در این کتاب با نوعی تاریخ‌نگاری تخت و توصیفی روبرو نیستیم، بلکه آن‌چه می‌خوانیم، تحلیل، تفسیر و نقد هنر جدید ایران است که اگرچه ریشه‌های آن را باید در دوران صفوی جست، اما در هفتاد سال اخیر با تب‌وتاب بیشتری در فضای فرهنگی ایران پدیدار شد و نام هنر نوگرا را به خود گرفت.
